پژوهندگان زنبورعسل از دیرگاه ازخود می پرسیدندکه چرا ملکه که از تخمی همانند دیگر زنبوران کندو بیرون می آید دوبار بزرگتر و سنگین تر از خواهران کارگرخود است.
چرامی توانند تعداد قابل ملاحظه ای تخم بگذارد(تا2000و بیشتر درروز)؛وبالاخره چرا می تواند نزدیک به شش سال عمرکند، درصورتی که دختران کارگرش بیش از30 تا 35 روز زندگی نمی کنند.
ملکه تخم ویژه تولید مثل را درحجره مومی و درازی به نام حجره شاهی می گذارد،وکرمینه ای که از آن بیرون می آید با خوراک ویژه ای با نام شیر زنبور شاهنگبین تغذیه می شود.
دکترکارل دریر؛مدیرانجمن پرورش زنبورعسل درآلمان فدرال ،خاطرنشان می سازدکه شاهنگبین ازخوردن گرده به دست آید.
ژله رویال که به آن درفارسی شاهنگبین می گویند ماده ای است که به وسیله یک جفت غده مغزی زنبوران کارگرپرستارمعمولادرسنین 2 تا 12روزگی ترشح شده ومورد استفاده ملکه درتمام طول عمر و نوزادان زنبوردرمراحل اولیه رشد قرارمی گیرد.
متخصصین علم زنبورشناسی می گویند:علت اینکه ملکه زنبورعسل در24ساعت می تواند حدود 2000 تخم بگذارد و مدت 3 تا 5 سال زندگی (درحالی که عمرسایر زنبوران 45 تا60 روز است) این است که ملکه غذای مخصوصی تغذیه می کندکه سایر زنبوران به جز سه روزاول مرحله رشد به آن دسترسی ندارند این غذای مخصوص ژله رویال نام دارد و اهمیت آن در زندگی زنبورعسل همانند نقش شیرمادردر زندگی نوزادان است.
علت اختلاف بین خوراک ملکه بازنبورهای کارگر وخواص ژله رویال موضوع اساسی مطالعات دوبل و فرپژوهشگرآلمانی قرارگرفت .
وی در دنباله تفحصات ایلووکلروپلانناوکنتاروسکی فی رن محققین آمریکایی وعده ای دیگر13سال باپشتکارتمام به جستجو پرداخت و به این نتیجه رسیدکه سرّ زیبایی و نیرومندی ملکه و عمر دراز ملکه و اختلاف طول عمر آن با سایر زنبوران در این ماده حیات بخش(شاهنگبین) نهفته است.
حال درمی یابیم چرا دو زنبورکه یکی از انگبین(عسل) ودیگری از شاه انگبین(ژله رویال) تغذیه می شوند تفاوت طول عمردارند. ژله رویال از نظرکیفی اساسا از دوماده دزوکسی ریبونوکلئیک اسید (DNA) و ویتامین B5(اسیدپانتوتنیک) تشکیل شده است.
به همین دلیل ژله رویال ازنظراسیدپانتوتنیک بسیارغنی است.
کلمه پانتوتنین در زبان یونانی به معنی حضور درهمه جا می باشد چرا که این اسید را در تمام سلول های بدن می توان یافت ودرمتابولیسم سلولی نقش اساسی دارد.این ماده با عناصرمختلفی ترکیب شده و ماده فعال کننده کوآنزیم A را تشکیل می دهد.این ماده یکی از اصلی ترین عوامل واکنش های بیولوژیکی و شیمیایی درون سلولی است وهمچنین دارای نقش اساسی درمتابولیسم چربی ها،گلوسیدها،و اسیدهای آمینه است. بنابراین اسیدپانتوتنیک درسلولها نقش فرماندهی را برعهده دارد و چون ژله رویال غنی ازاین ماده است بنابراین یک ماده استثنایی برای بدن محسوب می شود.بعضی از زنبورداران ژله رویال را یکی دیگر از تولیدات قابل فروش زنبورعسل تلقی می کنند.
درسال1964انیووانیو(Inue and Inue) درمقاله ای که در این باره نوشته اند،بازار مصارف فروش این ماده را مورد بررسی قرار دادند. درحدود سال1962میلادی ظاهراً زنبوداران نسبت به تولید و بازارفروش این ماده خیلی امیدوار بودند. بزرگترین مانع رواج ژله رویال ،این بودکه هیچکس اعداد و ارقامی که ثابت کند این ماده اثرمعالج دارد عرضه نکرده است .در ایتالیا ژله رویال به شکل های مختلف مخلوط با آب و الکل ، ماده لیوفیلیزه ،مخلوط یک درصد با عسل و به صورت آمپول عرضه می شود.
خواص فیزیکی ژله رویال
ژله رویال ماده ای است ژلاتینی سفیدرنگ مایل به زرد روشن ،کلوئیدی و چسبناک .
درآب حل شده وکمی کف تولید می کند آن دارای خاصیت اسیدی است.
PH آن سه و نیم الی چهارونیم و وزن مخصوص آن حدود1/1 است.
خواص شیمیای ژله رویال
تجزیه شیمیایی ژله رویال نشان می دهدکه این ماده دارای آب ،پروتئین،چربی و مواد احیاکننده،خاکستر و مقداری موادمشخص نشده می باشد.
این ماده دارای انواع ویتامین های گروه B، قندها،استرولها ،تعدادی از اسیدهای چرب و آنتی بیوتیک است. شاهنگبین سرشار از هورمونهای آمیزشی و ویتامین E است که فعالیتهای آمیزشی را تحریک می کند.
طول عمرحشرات،موشها، خوکچه های هندی و دیگرجانوران آزمایشگاهی که به جیره آنها مقدار زیادی شاهنگبین افزوده شده است (مورو،اوسمان،جانسون ودیگران) به اندازه یک سوم زیادشده است ؛ تخم گذاری مرغان افزایش یافته است ومرغان پیرتخم گذاری را ازسرگرفته اند. آزمایشهای باکتری شناسی نشان داده اندکه شاهنگبین نه تنهاکاملا بدون میکروب است ،بلکه دارای خواص باکتری کش نیزهست.
از آنجا که شاهنگبین یک ماده غذایی است ،این منطقی به نظرمی رسدکه حاوی مواد آنتی بیوتیک نیز باشد.
خواص درمانی ژله
1- میکروب کش و ضدعفونی کننده
2- تقویت کننده قوای جنسی(درمان سردمزاجی)
3- موثر در افزایش طول عمر
4- موثر در درمان بیماری های قلبی و عصبی
5- ترکیب آن با گرده و عسل جلوگیری کننده پیری زودرس است.
6-محرک عمومی، تنظیم کننده متابولیسم، تقویت کننده
7- ضد کم خونی، تنظیم کننده فشارخون، نیرو بخش و طراوت بخش.
8- پیشگیری از پیرشدن بافت های بدن، خستگی های شدید و یائسگی.
ژله رویال یا عسل سلطنتی